Voor 8 weken naar het jacht 'Rob' van de firma Lips uit Drunen

Met motor sailer 'Rob' zes weken varen in de Noorse fjorden in de rang van Pees Boy.

Nu ik dit zo schrijf denk ik terug aan de zomer van 1969, alweer 46 jaar geleden, toen een jongen van 20 jaar, nu een man van 66 met een verleden, maar toen nog de toekomst voor zich.

De terugreis van de Fiji-eilanden (M.S. Blue Marleen) ging via Brisbane, Singapore, London naar Amsterdam, een reis van 56 uur. Hilary gebeld vanaf het vliegveld, zij was nu gelegerd in het Military Hospital van Watchet (Bristol Canal). 

'Na de feestdagen word ik overgeplaatst naar Gibraltar. Misschien kom ik met kerstverlof naar Amsterdam als jullie dat leuk vinden, ik bel vanavond met Janna, slaap je daar vannacht?
Ze gaat een paar dagen mee op een jacht met jou vertelde ze mij.’  

Hilary was naar haar opleiding in het St. Thomas Hospital in London in het Britse leger gegaan voor een verdere opleiding als nurse.

Hierna belde ik Janna of ze mij wilde komen afhalen op Schiphol. Plunjezak van de bagageband langs de douane en een zoen van Janna. We reden eerst even langs het kantoor van Gruno. ‘Peter, daar heeft Cees Smit om gevraagd. Hij heeft geregeld dat ik mee mocht varen op jouw verzoek.’

‘Het wordt Kristiansand Sud in Noorwegen.’ Cees Smit had de arbeidsovereenkomst voor acht weken op een jacht klaar liggen voor de handtekening. ‘Je wordt uitbetaald aan boord bij terugkomst in Heusden. Ze zijn op de hoogte dat je in september naar de Zeevaartschool gaat.’ Hij overhandigde mij een envelop met reisgeld.

‘Dit is voor jullie samen, morgen in de ochtend graag afreizen naar Heusden met het openbaar vervoer. Eerst de trein naar Den Bosch, daar staat een bus die naar Heusden gaat. In het centrum van de vestingstad uitstappen. Het jacht ligt in de binnenhaven is mij verteld en de schipper is aan boord. De ‘Rob’ is een tweemaster type Motor Sailer. Schipper Rinus de Jager had graag gezien dat jullie rond de middag aan boord zijn. Hij wil dan naar Rotterdam varen om daar de volgende dag te bunkeren en te provianderen. Hij gaat proberen of Janna mee terug kan vliegen met de zakenvriend van de familie Lips die hen naar Kristiansand Sud vliegt. Voor jou ligt er kleding aan boord Peter in de maten die je ons doorgaf.
Wat de bootschoenen betreft, deze zijn verplicht aan boord, koop maar drie paar en een paar voor Janna. De factuur sturen ze maar naar ons. De winkel ‘De Tagerijn’ zit op de Houtmankade.’

Twee dagen later voeren we de Nieuwe Waterweg af en buitengaats werden de zeilen gezet. Rinus had wel laten zien hoe het moest, maar toen lag het jacht stil. Ik was blij met het antislip onder mijn bootschoenen. Er stond een lichte bries uit het zuidoosten en de motor bleef bij staan. Rinus wilde dat ze een snelheid van 6 à 7 knopen liep, ze lag als een meeuw op het water. De koersen stonden in de kaarten 3 mijl uit de Nederlandse kust. Bij IJmuiden moesten we uit gaan sturen om zo buiten de zandbanken van de Zuiderhaaks te blijven. Om 16.00 uur nam Rinus de wacht over ter hoogte van Zandvoort.
Ik ging bij Janna in de kuip zitten, ze voelde zich niet erg lekker als ze in de stuurhut zat. In de frisse lucht voelde zij zich goed, zeebenen had ze ook nog niet. Slapen in een kooi van 70 cm breed die bewoog achter een kooigordijn was ook vreemd. Motorlawaai onder je kooi met het pompende geluid van de stuurmachine aan je voeteneind moest ook wennen. 

‘Is het op alle schepen zo?’ wilde Janna weten. 

‘Ja, maar op een gegeven moment wordt het een slaapliedje.’

Rinus en ik liepen een wacht van 4 op 4 af. Toen ik om 20.00 uur weer de wacht overnam, bevonden we ons ter hoogte van Petten, herkenbaar aan de kernreactor. De Nederlandse kustlijn vervaagde langzaam. Voor Janna een kop thee met droge beschuit gehaald. Ze bleef in de kuip zitten. Zo gauw ze uit de frisse lucht kwam sloeg de zeeziekte toe. Ik nam maar een bord wortelstamppot die Rinus gemaakt had. De vuurtorens gingen aan ons voorbij...

Lange Jaap, Huisduinen.
Bron: "Vuurtoren-Huisduinen". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Lange Jaap Huisduinen (Den Helder) de vuurtoren die het sterkste licht van de Nederlandse kust heeft. Ter hoogte van vuurtoren Vuurduin van Oost-Vlieland werd de koers verlegd op Kristiansand Sud, nog 300 mijl te gaan.

Vuurtoren Vuurduin van Oost-Vlieland.
Bron: "LeuchtturmVlieland" by Kgw at de.wikipedia. 

Rinus nam de wacht over, ik ging Janna naar haar kooi brengen. Hierna moest ik nog even terug aan dek komen om de zeilen door te halen. De motor mocht uit, volgens de log* liepen we 6 knoop door het water. Toen ik naar mijn kooi ging kon ik Janna vertellen dat we zeilden. 

‘Wat een rust.’ hoorde ik haar zeggen van achter haar kooigordijn.

‘Is het ruisen wat ik nu hoor het water dat langs de romp stroomt? Dit is een beter slaapliedje. Over drie uur moet je er weer uit, roep je mij dan ook Stuurman? Voor mij geen koffie, graag thee met een droge beschuit.’

Veertig uur later meerden we af in Kristiansand Sud. Janna had haar eerst zeereis volbracht en vond zelf dat ze nu zeebenen had. Nu wilde ze graag koffie en dan warm eten. 

De familie Lips, pa en ma met de drie dochters, stapte twee dagen later aan boord voor zes weken vakantie.

Janna vloog mee terug naar vliegveld Eindhoven. ‘Als ik thuiskom ga ik Hilary bellen.’ zei Janna, ‘vertellen over mijn zeereis.’ 

Wanneer de familie weer werd opgehaald was er voor Janna de mogelijkheid mee te vliegen met Huub. Hij zou haar informeren wanneer hij de familie ging ophalen.

Mijn taak voor de komende tijd: Het schip schoonhouden, koelkasten bijvullen, voor de dochters de speedboot varen zodat ze konden waterskiën en met twee woorden spreken. Eigenlijk was ik dus een Pees Boy (= jongen die allerlei klusjes moet doen) in plaats van Stuurman. Soms wilde de hele familie naar een afgelegen plek om naakt te kunnen zonnen, ik bracht ze dan in de sloep. Ging maar wat vissen als tijdverdrijf voor ons avondeten. Rinus kookte voor ons beiden. Werd er gefloten vanaf de afgelegen plek, dan wilden zij weer terug naar de Rob. De familie voorzag zichzelf van de lunch als ze aan boord waren. Dineren, slapen en ontbijten deed men in hotels. We lagen meer in havens dan dat we voeren. Noemt men dit geen pleziervaart?

* Log = een snelheidsmeter.

In het volgende bericht meer informatie over het jacht en over de terugreis naar Heusden.

Dan dit nog voor de liefhebber; het Coriolis effect in de meteorologie.

Coriolis effect:

De afwijkende richting door de aardrotatie. Het openbaart zich als een schijnbare afwijking naar rechts op het noordelijk halfrond gezien vanaf de Noordpool en op het zuidelijk halfrond een schijnbare afwijking naar links gezien vanaf de Zuidpool.

De meteoroloog kan met deze wetenschap de windrichting in een weerkaart plaatsen door het bovenstaande effect toe te passen als hij een weerkaart gebruikt met isobaren. Isobaren zijn lijnen die plaatsen verbinden met gelijke luchtdruk. Voor de weerkaart wordt de isobaar herleid tot zeeniveau. De meteoroloog kan tevens de windkracht bepalen aan de afstand met het luchtdrukverschil tussen de isobaren. Voor u; hoe dichter de isobaren op elkaar liggen, hoe meer windkracht. Liggen ze ver uit elkaar dan is er weinig wind. 

Weerkaart met o.a. isobaren.
De vakjes met namen van gebieden zijn voor de scheepvaart.

Voor de windrichting kunt u gebruik maken van de Wet van Buys Ballot (de eerste directeur van het KNMI 1854).

De huidige meteoroloog maakt gebruik van informatie van weersatellieten die hun gegevens bundelen in super computers tot de zogenaamde gribfiles. Zij zijn vandaag de dag het belangrijkste hulpmiddel in de meteorologie. Daarnaast liggen er over de wereldzeeën ook waarnemingsboeien die bruikbare gegevens aanleveren via de satelliet (film ‘The perfect storm’).

Toen er nog geen weersatellieten waren was men geheel afhankelijk van scheepswaarnemingen: koopvaardijschepen, visserijschepen, marineschepen, lichtschepen, boorplatforms over de wereldzeeën. Zij leveren hun bijdrage om de meteorologische instituten aan de wal van informatie te voorzien. 

Enkele hiervan: luchtdruk, buitentemperatuur, zeewatertemperatuur, bewolking. 

De waarnemingen geschieden door een stuurman op vaste tijden (synoptische tijden): 00.00 – 06.00 – 12.00 – 18.00 uur UTC (Universal time coordinated) en worden volgens een vast schema gecodeerd verzonden. Vroeger via de scheepsradio naar Scheveningen Radio die deze berichten doorstuurde naar het KNMI. 

Tegenwoordig gaat de informatie van schepen per e-mail rechtstreeks naar een meteorologisch instituut gestuurd, voor Nederland is dit het KNMI. Met al deze gegevens gaat de meteoroloog aan de slag om voor ons aan land, op zee en in de lucht een weersverwachting te doen, de analyse 6, 12 uur kaart. De prognose 24, 36, 48 uur kaart en zelfs een termijn van 10 tot 14 dagen behoort tot de mogelijkheden tegenwoordig.

Uit ons lesboek 'Ik navigeer'.

De volgende keer: De verschijnselen bij het voorbijtrekken van een depressie.

Recht zo die gaat!

F.L.Woodleg